Παρασκευή 17 Μαρτίου 2017

Οι Οδρύσες της Θράκης ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ - ΜΙΜΗΤΙΣΜΟΣ - ΝΟΜΙΣΜΑΤΑ


Του νομισματολόγου Αστέριου Τσίντσιφου, ts.asterios@gmail.com

Υπάρχει κάτι, που από πάντα προσπαθεί να φέρει κοντά, υποδεέστερους πολιτισμούς σε περισσότερο ανεπτυγμένους. Αυτό το κάτι είναι ο μιμητισμός, ο οποίος ήταν και είναι στην φύση των υπολειπόμενων σε πολιτισμό ή «βαρβάρων», όπως στην αρχαιότητα αποκαλούνταν. Πέρα από τον μιμητισμό στις συμπεριφορές, υπήρχε και ο υλικός μιμητισμός. Αυτός γίνεται αντιληπτός, στα σκεύη, στις ταφές, στα μνημεία, αλλά και στα νομίσματα τότε. Θα λέγαμε ότι ο μιμητισμός ήταν αυτός, που εν τέλει μετά από αιώνες συνήθως, οδηγούσε σε συγχωνεύσεις λαοτήτων. Εξυπακούεται βέβαια, ότι ο κατώτερος πολιτισμικά, συγχωνεύονταν στον ανώτερο.
 Η λέξη βάρβαρος είναι πολύ γενική για να αναφέρεται σε όλες τις περιπτώσεις. Σε καμμιά περίπτωση δεν είναι άσπρο ή μαύρο, αλλά υπάρχουν πολλές αποχρώσεις ενδιάμεσα. Φανταστείτε τον πολιτισμό σαν μια μεγάλη φωτιά, που όσο πιο κοντά βρίσκεται κάποιος, τόσο περισσότερο ζεσταίνεται. Άρα, λοιπόν, ισχύει το λιγότερο ή περισσότερο βάρβαρος. Σε κάθε περίπτωση, διαφέρει και ο χρόνος που απαιτείται για κάποια συγχώνευση. Επίσπευση του χρόνου αυτού, γινόταν όταν η βάρβαρη χώρα φιλοξενούσε αποικίες. Η ανάμειξη των πληθυσμών τότε, έφερνε γρηγορότερα το αποτέλεσμα. Κάθε περίπτωση εθνότητας, λοιπόν, που η πολιτιστική της στάθμη διερευνάται, είναι διαφορετική και σαν τέτοια πρέπει να εξετάζεται. Το παράδειγμά μας θα είναι οι Οδρύσες της Θράκης, που όσο κανένας άλλος, ήταν κοντά και μέσα στον ελληνικό πολιτισμό.

ΘΡΑΚΗ
Είναι αδύνατον να μπορέσουμε να διεισδύσουμε στα πανάρχαια χρόνια της Θράκης και έτσι να συμπεράνουμε με ακρίβεια τα τεκταινόμενα εκεί. Αυτό που είναι βέβαιο, είναι ότι από πολύ ενωρίς έχουμε να κάνουμε με μια τεράστια παραλιακή γραμμή πολιτισμού, αφού εκεί υπήρχαν δεκάδες ελληνικές αποικίες. Ο πρώτος επηρεασμός που δέχτηκαν οι εντόπιοι, αφορούσε την θρησκευτική τους συνείδηση. Αυτό φάνηκε περίτρανα, όταν πολύ αργότερα εισήλθαν στην νομισματοκοπία. Αυτή έδειξε ηλιολατρεία και μύηση στα Καβείρια μυστήρια. Πάντως ο χρόνος εκπολιτισμού της Θράκης στο σύνολό της, διήρκεσε εννέα αιώνες (7ος π. Χ. – 2ος μ. Χ.).


ΟΔΡΥΣΕΣ
Υπήρξε το κύριο φύλο της Θράκης με δεκάδες παρακλάδια. Υπήρξαν οι φημισμένοι Θράκες πολεμιστές, που από την εμφάνισή τους στην ιστορία (6ος π. Χ. αιώνας) και στους αιώνες που ακολούθησαν, διακρίθηκαν για τις μισθοφορικές τους υπηρεσίες. Η είσοδός τους στην ιστορία επίσημα αρχίζει το 530 π. Χ., όταν για πρώτη φορά αναφέρεται το όνομα του βασιλιά ΤΗΡΗ. Στα δικά του χρόνια ανιχνεύονται οι πρώτες μιμήσεις ελληνικών νομισμάτων (1), που αφορούσαν νομίσματα των Ποσειδωνίων αποίκων στο Παγγαίο (2). Για 150 χρόνια περίπου μετά, στην ευρύτερη περιοχή του Παγγαίου και έως την Μαρώνεια, οι Οδρύσες θα έχουν συνεχή παρουσία εκεί. Το διάστημα αυτό, θα συμβάλει στην πρώτη πραγματική κοιτίδα πολιτισμού για τους Οδρύσες, που αιώνες μετά θα απλωθεί σε όλην την Θράκη. Ακριβώς σε αυτή την περιοχή και στον 4ο π.Χ. αιώνα πλέον, από τοπικούς ηγεμόνες των Οδρυσών (Ευρύζελμις, Κετρίπορις), θα υπάρξει για πρώτη φορά ανεξάρτητη θεματολογία στα νομίσματα. Αυτό ήταν το δείγμα αύξησης του πολιτιστικού δείκτη των Οδρυσών Θρακών στην συγκεκριμένη περιοχή.


Ο Σπαράδοκος, υιός του Τήρη, θα κόψει τα πρώτα ενεπίγραφα νομίσματα στο όνομά του. Στα μισά περίπου του 5ου π. Χ. αιώνα, με πρότυπο τα μακεδονικά νομίσματα του Αλεξάνδρου Α΄(6) και Περδίκκα Β΄(7), θα κόψει νομίσματα υψηλής ονομαστικής αξίας (τετράδραχμα), με αξιοσημείωτη καλλιτεχνικότητα. Θα κόψει και μικρότερου βάρους νομίσματα (4,5), για τα οποία πρότυπο ήταν τα χαλκιδαϊκά νομίσματα του Παγγαίου (9), όπως και τα χαλκιδαϊκά νομίσματα της Ολύνθου (8).


Ο Σαράτοκος, στις αρχές του 4ου π. Χ. αιώνα στα νομίσματά του (10,11,12), αντέγραφε θασίτικα (13) και μαρωνείτικα νομίσματα (14,15) αντίστοιχα. Η καλλιτεχνικότητα των νομισμάτων του, ήταν σε καλό επίπεδο και προσέγγιζε τα πρότυπα. Αξίζει να σημειωθεί, η επιλογή του Σαράτοκου να αντιγράψει την δραχμή με το 16ακτινο αστέρι (14) που συμβόλιζε τον Ήλιο. Ήταν η πρώτη νομισματική ένδειξη της ηλιολατρείας για τους Οδρύσες. Αργότερα στα χρόνια της βασιλείας του Σεύθου Γ΄, αυτό θα αποδειχθεί περίτρανα.

ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΑ ΧΡΟΝΙΑ
Την μεγαλύτερη ώθηση στον πολιτισμό της Θράκης, έδωσαν τα ελληνιστικά χρόνια. Αυτό, όχι περισσότερο για τα ήδη ανεπτυγμένα παράλια, αλλά για την ενδοχώρα. Η ίδρυση της Φιλιππούπολης εκεί από τον Φίλιππο Β΄, υπήρξε η απαρχή για μια διαφορετική Θράκη, όπως αυτή εμφανίστηκε πέντε ολόκληρους αιώνες αργότερα. Μια Θράκη, που το πολιτιστικό της επίπεδο πλέον στέκονταν πολύ υψηλά, προλαβαίνοντας σε βηματισμό άλλες επαρχίες της τότε Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας.


ΣΕΥΘΗΣ Γ΄
Ο Σεύθης στα νομίσματά του (16,17), πρότυπο είχε νομίσματα του συγχρόνου του Κασσάνδρου της Μακεδονίας (19), αλλά και του Φιλίππου Β΄(20). Επίσης δανείστηκε το αστέρι (18) από τα νομίσματα των Ουρανιδών (21), που και αυτά κόβονταν στην περίοδο της βασιλείας του (320–290 π.Χ. περίπου). Τα σύμβολα των νομισμάτων του, παρέπεμπαν στην ηλιολατρεία και μάλιστα σε αυτήν που εκφράζονταν στα αναγεννημένα Καβείρια που θέσπισε η Ολυμπιάδα.


Α
Η εύρεση του τάφου του Σεύθη, ήρθε να επιβεβαιώσει αυτά που έδειχναν τα νομίσματά του. Τα ευρήματα μέσα περιστρέφονταν γύρο από την ηλιολατρεία και τα Καβείρια μυστήρια, πράγμα που έδειχνε ότι ο βασιλιάς ήταν μυημένος. Στην μαρμάρινη πόρτα του ταφικού θαλάμου, σαν αποτρεπτικό σύμβολο, υπήρχε ο προσωποποιημένος Ήλιος (Α). Ήταν κάτι που συνηθιζόταν, ιδιαίτερα στα ελληνιστικά χρόνια, αφού πλήθος τάφων επιφανών, είχαν το ίδιο αποτρεπτικό σύμβολο. Ο τράγος (Β) και το αριστερόστροφο τετράγαμμα [> σβάστικα] (Γ), αλλά και άλλα ευρήματα, φανέρωσαν έναν μυημένο στα νέα Καβείρια βασιλιά.

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου