ΓΝΩΡΙΣΤΕ ΤΟ ΠΑΓΓΑΙΟ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΤΟ ΝΟΜΙΣΜΑ

(Του ερευνητή – νομισματολόγου Αστέριου Τσίντσιφου)

Το θέμα μας λοιπόν είναι η «Πέριξ του Παγγαίου Ήπειρος», η ονομασία της οποίας αναφέρεται στα εδάφη (περιοχές) γύρω από το Παγγαίο. Εδάφη τα οποία μετά από ιστορική αναζήτηση αποδεικνύονται κάθε άλλο παρά άδεια, κάνοντας την πραγματική ιστορία να μοιάζει με σενάριο φαντασίας. Περιοχές όπου 2000 και πλέον διάσπαρτοι νομισματικοί τύποι, μεταφραζόμενοι σε εκατοντάδες χιλιάδες νομίσματα μας αποκαλύπτουν τα πάντα και μας κάνουν να αναρωτηθούμε, για το αν πρόκειται για τόπο ο οποίος, μόνο με μια απλή ρίψη νομίσματος, εκπλήρωνε ευχές. Κάτι σαν τα σιντριβάνια αργότερα. Θα μπορούσε ίσως με πολύ φαντασία να ήταν εκεί οι πύλες του Άδη ή για λόγους που δεν φανταζόμαστε να ήταν χωματερή ανεπιθύμητων νομισμάτων ή τόπος όπου έβρεχε νομίσματα. Δυστυχώς όμως για τους λάτρεις της επιστημονικής φαντασίας, τίποτε από τα παραπάνω δεν συνέβαινε.

 Ελάτε μαζί μας, για να ανακαλύψουμε το τι ακριβώς γινόταν εκεί.

      Γίνονται προσπάθειες για ίδρυση νομισματικού μουσείου στο χώρο της Αμφίπολης. Αυτό δεν θα έχει βέβαια τα πρωτότυπα νομίσματα, παρά μόνο φωτογραφίες σε μεγέθυνση. Σκοπός του θα είναι ο τίτλος του ενημερωτικού φυλλαδίου (ΓΝΩΡΙΣΤΕ ΤΟ ΠΑΓΓΑΙΟ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΤΟ ΝΟΜΙΣΜΑ), που θα τίθεται στη διάθεση των επισκεπτών. Αυτό θα είναι πολυσέλιδο και θα αντικαθιστά τον ξεναγό, όταν αυτός δεν θα είναι διαθέσιμος. Το μουσείο θα περιλαμβάνει 12 θεματολογικές ενότητες, μέσα από τις οποίες θα επιτελεί τον σκοπό του. Αυτές είναι:

1.    Τοπικά φύλα

2.    Πόλεις του Παγγαίου

3.    Διονυσιακή λατρεία

4.    Πιέρες του Παγγαίου

5.    Αποικισμός του Παγγαίου

6.    Θασίτες

7.    Χαλκιδαίοι του Παγγαίου

8.    Αθηναίοι στο Παγγαίο

9.    Ερετριείς Νεοπολίτες

10.  Πανίδα – Χλωρίδα

11.  Προϊόντα γης

12.  Νούβιοι σκλάβοι στο Παγγαίο

ΘΕΜΑ 1                                                      TΟΠΙΚΑ ΦΥΛΑ

ΗΔΩΝΕΣ: Υπήρξαν το πολυπληθέστερο φύλο στην Πέριξ Παγγαίου ήπειρο. Η επικράτειά τους εκτείνονταν δυτικά του Παγγαίου, από τα παράλια των Εννέα Οδών έως την πεδιάδα της Δάτου (Φίλιπποι) στην ενδοχώρα. Όπως φανερώνει ο βοηλάτης στο νο 2 νόμισμα και η

1

2

αγελάδα με το μοσχαράκι στο νο 1, οι Ηδώνες ήταν καθαρά γεωργοκτηνοτροφικό φύλο. Νομισματικά τους χαρακτήριζε η αγελάδα.

ΟΡΡΕΣΚΕΙΟΙ: Εκτείνονταν ανατολικά των Ηδώνων και όπως αποδεικνύει το νο 3 νόμισμα, υπήρξαν με αυτούς συγγενή φύλλα. Αντίθετα με τους Ηδωνούς, οι Ορέσκειοι κατείχαν και ορεινά εδάφη.

                                                                                    3 

1

2

                                                                           

3

                                                                               

 4

Στις δραστηριότητές τους ανήκαν και τα άλογα του Παγγαίου τα οποία εξημέρωναν (νο 4). Νομισματικά τους χαρακτήριζε ο ταύρος (νο 5).
                                                                      
                                                                5

ΙΧΝΑΙΟΙ: Υπήρξαν παρακλάδι των Ηδώνων και υπήρχαν στην νοτιοδυτική Ηδωνίδα. Κατ’ εξοχήν αγρότες οι Ιχναίοι, ήταν στην καλλιέργεια της γης στενά συνδεδεμένοι με τους Χαλκιδαίους αποίκους.

                                                                            6

7

8

                                                   

Στα εδάφη τους για πρώτη φορά στην ιστορία, λειτούργησε η πρώτη κληρουχία, που παρήγαγε προϊόντα σε επαγγελματική βάση (νο 7). Μέρος της ίδιας κληρουχίας, επεκτείνονταν και στα εδάφη της ανατολικής Βισαλτίας (νο 8). Το όνομα αυτής ήταν ΤΡΙΗ και ήταν ο σιτοβολώνας των χιλιάδων μεταλλωρύχων, όλων των περιοχών πέριξ  του Παγγαίου.

ΒΙΣΑΛΤΕΣ: Δυτικά της Ηδωνίδος και της Κερκινίτιδας λίμνης, εκτείνονταν η Βισαλτία. Η επικράτεια χωρίζονταν στην πεδινή εύφορη Βισαλτία και στην ορεινή Βισαλτία, με την περίφημη ξυλεία.

9

10

Τα νομίσματα δείχνουν τους Βισάλτες  να είναι κατ’ εξοχήν αγρότες σε καιρό ειρήνης και περίφημοι πολεμιστές ιππείς σε πόλεμο. Επί βασιλείας του Αλέξανδρου Α’, ενσωματώθηκαν στους Μακεδόνες, όπως πάλι τα νομίσματα (νο 10) φανερώνουν.

ΤΥΝΤΕΝΟΙ: Υπήρξαν παρακλάδι των Ορρεσκείων και μπορούμε να τους χαρακτηρίσουμε Ορρέσκειους του Παγγαίου, αφού περιοχή τους

11

ήταν το νοτιοδυτικό Παγγαίο.
 Η Τύντος υπήρξε καθαρά μεταλλευτική περιοχή. Τα πολυάριθμα μεταλλεία εκεί εκμεταλλεύονταν Χαλκιδαίοι, Ίωνες και άποικοι από την Θάσο.

ΖΕΛΑΙΟΙ: Ήταν η συνέχεια των Ορρέσκειων προς τα ανατολικά. Συγγενές με αυτούς φύλο, λάτρευαν και αυτοί τον κένταυρο (νο 13), που κατοικία του είχε το Σύμβολο όρος. Η υδρία (νο 12) και η οινοχόη (νο 14) που τους χαρακτήριζαν, δείχνουν ότι αυτοί ήταν κύρια αμπελουργοί.

12

13

14

ΛΕΤΑΙΟΙ: Συγγενές με Ορέσκειους και Ζελαίους φύλο, έγινε γνωστό από ενεπίγραφο νόμισμα των Θασιτών (νο 15), που κόπηκε στην επικράτειά τους. Η επικράτειά τους ήταν το ανατολικό Σύμβολο όρος.

15

ΔΕΡΡΟΝΕΣ: Ήταν Παιονικό νομαδικό φύλο (νο 16), που είχε εγκατασταθεί στην περιοχή του ανατολικού Παγγαίου. Ήταν πολεμοχαρές φύλο, όπως φανερώνει η περικεφαλαία (νο 17), αλλά και ο ίδιος ο Άρης (νο 18) στα νομίσματά τους. Αφομοιώθηκαν από τους Πιέρες του Παγγαίου στο πρώτο τέταρτο του 5^ου πΧ. αιώνα.

16

17

18

ΛΑΑΙΟΙ: Ήταν Παιονικό νομαδικό φύλο, όπως φανερώνει το ενεπίγραφο νόμισμα νο 19, που είχε εγκατασταθεί στο νοτιοδυτικό μέρος του Παγγαίου. Η συγγένειά τους με τους Δερρόνες, όπως δείχνουν τα νομίσματα, είναι ολοφάνερη. Αφομοιώθηκαν και αυτοί από τους Πιέρες του Παγγαίου στο πρώτο τέταρτο του 5^ου πΧ. αιώνα. Το δίγραμμά τους (ΛΑ) διατηρήθηκε σε κάποια νομίσματα των Πιέρων (νο 21), όπως και του Αλεξάνδρου Α΄.

                                                                            19

                                                                            20

                                                                                21

 ΘΕΜΑ 2             ΠΟΛΕΙΣ ΤΟΥ ΠΑΓΓΑΙΟΥ